Joost Romswinckel (1745-1824)

Persoonlijke gegevens: 

Joost Romswinckel.
Leiden, 20 december 1745 - Den Haag, 28 mei 1824.
Verzamelde boeken op het terrein van de klassieke letteren en Nederlandse geschiedenis, pamfletten, handschriften en kaarten.
Online biografie: 'Mr. Joost Romswinckel' (website Biografisch Portaal van Nederland)
Woonde in Leiden (aan het Rapenburg [nu: Steenschuur]) en Den Haag.
Studeerde rechten aan de Universiteit van Leiden (promotie 1770, op Specimen juridicum inaugurale varias juris quaestiones continens).
Werkte als magistraat (veertigraad, schepen, gecomitteerde der Staten-Generaal).

 

Joost Romswinckel
Biografische schets: 

Romswinckel trouwde in 1781 met Gerardina Barbara Beeldemaker; zij kregen twee kinderen (één overleed op jonge leeftijd). Na de dood van zijn echtgenote trouwde Romswinckel opnieuw, met Henrietta Geertruida Verster (1787); zij kregen drie zoons en twee dochters.
Hij was aanhanger van de partij der patriotten en werd daarom in 1787 uit zijn ambt ontzet; bij de revolutie in 1795 leidde hij de bezetting van het Leidse stadshuis. Vervolgens nam hij zitting in de Gemeenteraad.
Op 12 januari 1807 ontplofte een met buskruit geladen schip in Leiden; Romswinckel huis was net als vele andere veranderd in een ruïne.

J. Romer, Beschrijving van de verwoesting te Leyden91807) [Foto: Koninklijke Bibliotheek Den Haag]
Gegevens over de collectie: 

Romswinckel verzamelde ca. 23.000 boeken, 9.500 kaarten en 300 (middeleeuwse) handschriften: boeken over godsdienst, rechten, letterkunde in allerlei talen, mengelwerken en boeken over Nederlandse geschiedenis, rechten, geografie en natuurlijke historie.
De meeste handschriften dateerden uit de vijftiende en zestiende eeuw, maar Romswinckel bezat ook twee veertiende-eeuwse handschriften van de Romans de la Rose. 

Homerus, Opera omnia (1520) [gebonden voor Bolognaro Crevenna] [Foto: Koninklijke Bibliotheek Den Haag]
Vergilius, Opera omnia (handschrift, vijftiende eeuw) [Foto: Koninklijke Bibliotheek Den Haag]
Roman de la rose (handschrift, vijftiende eeuw) [Foto: Koninklijke Bibliotheek Den Haag]
Schets van de geschiedenis van de collectie: 

Een deel van de collectie werd door Romswinckel aangeschaft op de veiling van de bibliotheek van Pieter Anthony Bolongaro Crevenna (1790) en uit de collectie van de Bibliotheca Röveriana (1806). Ook op de veiling van de verzameling van P. van Damme (1806) kocht hij veel (voor f. 1500,-).
Na de ontploffing van het kruitschip in 1807 besloot Romswinckel zijn collectie aan de koning (Lodewijk Napoleon) als geschenk aan te bieden. In ruil daarvoor ontving Romswinckel, na lange onderhandelingen, een lijfrente voor zichzelf, zijn vrouw en zijn kinderen, met een kapitaal van f 55.000.
De collectie werd door de Koninklijke (Bibliotheek Den Haag) verworven in 1807. De kaarten werden op last van de regering in 1858 overgedragen aan het Archief der Genie van het Ministerie van Oorlog (en in 1921-1924 overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief).

Gegevens over archivalia en publicaties: 

J.A.G. [J.A. Gruys], 'Joost Romswinckel, jurist, magistraat 1745-1824', in: Verzamelaars en verzamelingen. Koninklijke Bibliotheek 1798-1998 (Zwolle, 1998), p. 36-40.